This article examines the basic principles of the organization of educational and methodological work, taking into account the implementation of interdisciplinary connections and integration in the context of the STEAM approach. In modern education, the task of combining science, technology, engineering, art and mathematics to ensure the comprehensive development of students is becoming increasingly important. Through the analysis of key principles such as a holistic approach, flexibility and individualization, partnership and collaboration, practical orientation and the creation of a stimulating educational environment, the article highlights the main principles that contribute to the effective implementation of interdisciplinary communication and integration in the context of the STEAM approach. The BioArtAttack 2,3D method is an innovative approach to teaching biology and natural sciences, aimed at developing students' key skills. This method actively uses three-dimensional models, visual materials and interactive tasks to create a learning environment conducive to the development of logical, objective and analytical thinking. The approach is aimed at creating conditions for the development of creative thinking, research skills and preparing students for successful adaptation in the modern information society.

10.52301/1684-940X-2025-1-42-47

2025

Выпуск 1

Мақалада биофизикалық теориялар негізінде физика мен биологияның интеграциясы жағдайында жоғары сынып оқушыларының ғылыми-теориялық ойлауын қалыптастыру мәселелері зерттеледі, бұл осы жұмыстың өзектілігін анықтайды. Авторлар физика мен биология мазмұнының тұтастығын қалыптастырудың негізгі кезеңдерін анықтайды және оларды оқу пәніне бейімдеу арқылы биофизикалық теориялардың байланысын ашады. Мақаланың мақсаты-жоғары сынып оқушыларына бейіндік білім беру және ғылыми-теориялық ойлауды дамыту аясында биофизикалық теорияларды зерттеуге мүмкіндік беру. Жалпы орта білім беру мекемесінде "Биофизика" оқу пәнін оқытудың әдіснамалық негіздері қарастырылды. Білім беру процесінде биофизикалық теориялар деңгейінде физика мен биологияның дидактикалық синтезінің технологиясы көрсетілд. Физика мен биологияның дидактикалық синтезінің білім алушылардың ғылыми-теориялық ойлауын дамытуға әсері зерттелді.

10.52301/1684-940X-2025-1-28-34

2025

Выпуск 1

The article presents a study on the molecular genetic characterization of the widespread Eryx miliaris (Pallas, 1773) species in Uzbekistan, the species is endemic to Asia. In Uzbekistan, two species belonging to the genus Eryx, E. miliaris and E. tataricus, are widespread, and their taxonomic status is considered problematic. According to the results of the molecular genetic studies, the nucleotide sequence of the mtDNA 16S rRNA domain of the E. miliaris, stored in the collection of the Institute of Zoology of the Academy of Sciences of the Republic of Uzbekistan, was studied. This species was studied by comparing it with the nucleotides of its species in the National Center for Biotechnology Information (NCBI) gene bank. According to the results of the bioinformatic studies, it was determined that this species has a 99% close identity to the E. miliaris (MN338670) species in the gene bank. In the phylogenetic tree, species belonging to the genus Eryx were grouped into 4 groups, and the E. miliaris species E. tataricus and E.f. jaculus were grouped together with 98.4% bootstrap support from the phylogenetic point of view, and the E. miliaris_Uz sample was found to be closely related to the E. miliaris species distributed in Iran. The mtDNA 16S rRNA region was found to be one of the key genes in the identification of species belonging to the genus Erys (Erycidae).

10.52301/1684-940X-2025-1-15-20

2025

Выпуск 1

В природных условиях юга Узбекистана пресноводные и наземные моллюски играют важную роль в эпизоотологии паразитарных заболеваний позвоночных животных. Установлено, что пресноводные моллюски являются промежуточными хозяевами для широкого круга гельминтов, личиночные стадии которых завершают развитие у рыб, птиц и млекопитающих. В наземных моллюсках выявлены личинки гельминтов, окончательными хозяевами которых выступают преимущественно птицы и млекопитающие. Циркуляция гельминтозных инвазий в природных и синантропных очагах осуществляется при участии трёх обязательных компонентов: возбудителя (гельминта), промежуточного или дополнительного хозяина (моллюска) и дефинитивного хозяина (позвоночного животного). Учитывая обнаруженные личиночные стадии трематод, цестод и нематод у 22 видов моллюсков, можно утверждать, что данные беспозвоночные являются ключевым звеном в поддержании и распространении гельминтозов на обследуемой территории. Полученные данные подтверждают, что моллюски служат не только промежуточными звеньями в жизненном цикле гельминтов, но и специфической экологической нишей, обеспечивающей их выживание, адаптацию и эволюционную стабильность.

10.52301/1684-940X-2025-1-21-27

2025

Выпуск 1

Бұл мақалада мектепте биология пәнін оқытуда белсенді әдістерді қолданудың маңыздылығы мен олардың білім сапасына әсері қарастырылады. Белсенді оқыту әдістері оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып, олардың зерттеу дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. Эксперименттік зерттеу барысында белсенді әдістерді қолданудың тиімділігі бағаланып, оның нәтижелері талданды. Эксперимент 2024-2025 оқу жылының қыркүйек-желтоқсан айлары аралығында Екібастұз қаласының №7 мектеп-гимназиясында жүргізілді. Зерттеуге 6-сынып оқушылары қатысты. Оқу жылының басында және соңында жүргізілген тест нәтижелері оқушылардың теориялық білімінің 35%-ға, практикалық дағдыларының 40%-ға, зерттеу қабілеттері мен пәнге қызығушылығының 50%-ға артқанын көрсетті. Нәтижесінде, белсенді оқыту әдістері оқушылардың білім сапасын жақсартатыны дәлелденді. Бұл зерттеу белсенді әдістерді білім беру процесінде кеңінен қолданудың маңыздылығын көрсетеді.

10.52301/1684-940X-2025-1-35-41

2025

Выпуск 1

Исследование демонстрирует возможности применения гиперспектральной визуализации для определения вредителей пшеничного агроценоза. В работе были описаны спектральные характеристики кузьки-крестоносца (Anisoplia agricola) и черной пшеничной мухи (Phorbia fumigata) и создана классификационная модель PLS-DA для этих видов с общей точностью классификации для назначенных пикселей 100%, что делает её надёжной для практического применения в биологических исследованиях и мониторинге вредителей. Использование гиперспектральной визуализации открывает новые возможности для определения эффективной стратегии борьбы с вредителями и мониторинга состояния полей в режиме реального времени, снизит часы работы и повысит эффективность производства. Предложенная методика показывает перспективу внедрения гиперспектральной технологии и технологии компьютерного зрения в сельское хозяйство и академические исследования в области энтомологии.

10.52301/1684-940X-2025-1-8-14

2025

Выпуск 1

Мақалада Түркістан облысында субдоминантты таралған Leontice eversmannii Bge. жапырағының ішкі құрылымындағы ерекшеліктері көрсетіледі. Химиялық құрамынан биологиялық белсенді заттар табылған Leontice eversmannii Bge. өсімдігін дәрілік шикізат ретінде ресми медицинада қолдануға енгізу үшін, түрге тән анатомииялық – диагностикалық белгілері анықталды. Мұздатқыш микротоммен жапырақтың уақытша микропрепараттары жасалып, микроскопиялық зерттеу әдісі арқылы жапырақтың ішкі құрылымы зерттелді. L. eversmannii жапырағы – дорсовентральды, жапырақ тақтасы амфистоматикалық типке жатады. Өткізгіш шоқтары жиі орналасқан, типі - жабық коллетеральды. Негізгі жүйкесі орналасқан бөлікте механикалық ұлпалар – склеренхима мен колленхима клеткалары өте жақсы дамыған. Түрдің негізгі диагностикалық белгілерінің бірі лептесік аппараты – аномоцитті. Зерттеу нәтижесінде алынған жапырақ құрылымы туралы мәліметтер өсімдіктің өсу ортасына байланысты ерекшеліктерін, өзі екендігін айқындауға қолданылады.

10.52301/1684-940X-2024-4-18-23

2024

Выпуск 4

This paper is devoted to the analysis of preventive measures and effective methods of controlling spider mites of the subfamily Tetranychinae, which are serious pests of agricultural crops. The peculiarities of the ecology of the common spider mite Tetranychus urticae Koch. T. Special attention is paid to the problem of resistance of mites to insecticides and acaricides, which makes their control difficult. Our research emphasizes the importance of proper organization of preventive measures to prevent the reproduction and growth of mite populations. Emphasis is placed on the need for a combination of chemical, biological, and agronomic means to minimize the damage caused by these pests. The main chemicals used to control spider mite populations and the importance of rotating their use to prevent the development of resistance are discussed. Acaricides such as vertimec, abamectin, demitac, orthus and zoom are used for effective spider mite control. The effectiveness of control depends on the stage of mite development, mite population density and the frequency of treatments. To effectively manage the number of mites and avoid habituation of mites to drugs, it is recommended to alternate between chemical and biological means, as well as to carry out timely preventive measures and continuous monitoring of the mite population. Practical significance of the research is to offer recommendations on the selection of effective methods of control and management of spider mites, which contributes to increasing crop yields and sustainability of agricultural crops.

10.52301/1684-940X-2024-4-24-36

2024

Выпуск 4

This study evaluates the effectiveness of molecular biology methods in laboratory sessions for fourth-year students. Molecular biology techniques, such as PCR, gel electrophoresis, gene cloning, and bioinformatics, are essential for understanding modern biological research. By integrating these methods into laboratory curricula, students gain hands-on experience that enhances their practical skills and conceptual understanding. This study examines the impact of molecular biology techniques on student engagement, comprehension, and performance. Through a combination of student surveys, quizzes, and experimental accuracy assessments, we analyze the benefits and challenges associated with implementing these methodologies in a laboratory setting. The findings highlight the positive impact of hands-on molecular biology training on student learning outcomes and suggest improvements for optimizing laboratory-based education. Ultimately, this research provides valuable insights into enhancing the effectiveness of molecular biology instruction and preparing students for future research and professional careers.

10.52301/1684-940X-2024-4-68-72

2024

Выпуск 4

The article discusses the efficiency of using plant-based biopreparations to protect grain crops from fungal diseases in Kazakhstan. Screening of medicinal plant extracts (calendula officinalis, yarrow, tansy and wormwood) for their fungicidal properties was conducted. It was found that seed treatment with 2% aqueous extracts reduces plant infestation by fungi of the genera Alternaria, Fusarium and Bipolaris, which helps to increase crop resistance to diseases. Field experiments showed an increase in the yield of spring wheat of the Saratovskaya 29 variety when using plant extracts. The highest biological efficiency was found in yarrow and wormwood extracts, which reduced the spread and development of root rot. The study proved the prospects of using plant-based preparations as an environmentally friendly alternative to chemical pesticides.

10.52301/1684-940X-2024-4-37-41

2024

Выпуск 4