The size of helminths is substantially influenced by interspecific interactions. There are around 90 copies present. The presence of Contracecums in the intestine of a single cormorant individual resulted in a significant reduction in the overall size of the nematodes. When cestodes are present, Contracecums undergo brachymorphic changes, which can be seen as an adaptation to maintain fertility while minimising energy expenditure. The ratio of parasite abundance in the host to parasite size might vary based on the specific parameters of the host-parasite interaction. The size of the parasite can be regulated by multiple factors associated with the parasite population within the host.

10.52301/1684-940X-2024-1-15-26

2024

Выпуск 1

Мақалада жүргізілген зерттеулердің нәтижелері берілген, жалпы білім беру ұйымдарына және гимназия сыныптарына арналған «Биология» оқу пәні бойынша бағдарламаның ұқсастығы мен айырмашылығы анықталды. Зерттеуге Павлодар облысы білім басқармасы, Екібастұз қаласы білім беру бөлімінің «№ 26 гимназия-мектебі» мен «№12 жалпы орта білім беретін мектебі» алынды. Оқу жоспарының биология пәнінен 10 сынып бағдарлама бойынша әр бөлімге берілген сағат сандарын және ұзақ мерзімді жоспарының «Молекулалық биология және биохимия» бөліміндегі тақырыптарын, бөліміндегі оқу мақсаттары салыстырылды. Сондықтан талдау нәтижесі бойынша биология сабағында білім сапасын қамтамасыз ететін тиімді ортақ бағдарлама қажет. Оқушылардың оқу-танымдық белсенділігін дамытуға бағытталған арнайы оқу бағдарламсынын тиімділігіне зерттеу жүргізілді.

10.52301/1684-940X-2024-1-51-58

2024

Выпуск 1

Eighteen species of the genus Leymus Hochst. in Siberia are represented by a large number of local populations geographically isolated. Herbarium and living material of the species collected in Southern Siberia have been studied. Most of populations were heterogeneous morphologically and more or less differed from each other in the range of variation. An electrophoretic analysis of storage endosperm proteins of individual seeds in selected populations has been carried out. All populations (except for L. racemosus ssp crassinervius) have been characterized by wide polymorphism in polypeptide patterns. Certain seeds from heterogeneous populations have been identified as interspecific hybrids.

10.52301/1684-940X-2024-1-8-14

2024

Выпуск 1

Прогрессивті педагогикалық практикада негізінен сұранысқа ие мәселе оқушылардың ақыл ой әрекетін ынталандыру, қалыптастыру тақырыбы болып табылады. Бұл мақалада оқушылармен мектепте оқыту кезінде жаратылыстану-ғылыми сауаттылықтын болғаны маңыздылығы сипатталған.Бүгінгі таңда оқушылардың белсенді ақыл-ой әрекетін қажет ететін оқыту әдістер және тәсілдері алдыңғы қатарға шығады, сол әдістердің көмегімен алынған ақпаратты талдау, салыстыру, жалпылау, мәселелерді көру және олардың шешу жолдарын тауып, зерттеу жасау және экперимент жүргізу әдістемесін керекті негіздері қалыптасады. Мұның бәрі оқушыларға жеке тұлғаның қабілеттерін кең ақпараттық кеңістікте жүзеге асыруға көмектеседі, оқудағы біркелкіліктік болмайды және оқушылардың жеке ерекшеліктерін мүмкіндік болғанша ескереді. Функционалдық сауаттылықты қалыптастыру-күрделі, көпжақты, ұзақ процесс. Сіз өз жұмысыңызда әртүрлі заманауи білім беру педагогикалық технологияларын қолдауына қол жеткізіп, қажетті нәтижелерге қол жеткізе аласыз.

10.52301/1684-940X-2023-4-15-20

2023

Выпуск 4

Дaннaя стaтья описывaет вaжность формирования естественно –научной граммотности при рaботе с ученикaми школ. Рaскрывaются основные принципы и подходы к рaзвитию естественно-научной грамотности, покaзывaется кaк педагогическое направление о формировании научной граммотности при нaучно-исследовaтельских рaботах. Педaгог в нaстоящее время в обрaзовaтельном процессе выполняет функцию технологa, который руководит процессом добывaния знaний, исследовaтеля и воспитaтеля. В учебных прогрaммaх aкцент делaется нa внедрение нaучно-исследовaтельских методов. В рaботе покaзaнa структурa формирования естественно-научной граммотности с помощью различных задании по биологии при нaучно-исследовaтельских рaботах на уроке. Тaкже были отрaжены основные нaучно-исследовaтельские методы рaботы с заданиями биологической направленности нa зaнятиях и вaжность формирования естественно-научных понятии во время педагогического процесса в школе.

10.52301/1684-940X-2023-4-43-51

2023

Выпуск 4

Для Республики Казахстан, как страны, стремящейся к развитию знаний и образования, интеграция электронных образовательных ресурсов в образовательную систему может быть важным шагом в достижении образовательных целей и подготовке квалифицированных специалистов. Использование электронных образовательных ресурсов при обучении разделов ботаники может иметь разнообразные цели и задачи, направленные на улучшение процесса обучения и обогащение знаний студентов. В статье приводится обзор на существующие электронные образовательные ресурсы, исследования зарубежных и отечественных ученых. Также сравнительный анализ отобранных, часто используемых в настоящее время электронных ресурсов, в ходе которого определяются основные и ключевые характеристики «идеального» и доступного обучающего материала по разделам ботаники. Качественные, электронные образовательные ресурсы позволяют увеличить доступность образования для широкого круга людей, включая тех, кто находится в удаленных или мало населенных регионах Казахстана. Предоставляют студентам возможность выбирать удобное время и место для обучения, способствуют развитию информационной грамотности и навыков работы с информацией. Использование современных технологий способствует модернизации образовательной системы Казахстана и соответствию мировым стандартам. Использование интерактивных и адаптивных образовательных ресурсов могут быть более экономически эффективными в сравнении с традиционными формами обучения, особенно при масштабировании образовательных программ.

DOI: 10.52301/1684-940X-2023-4-31-42

2023

Выпуск 4

Мақалада Павлодар қаласының №33 жалпы орта білім беру мектебіндегі биология сабақтарында «қан жүйесін» оқытудың заманауи әдістерін қолдану мәселелері қарастырылған. Бұл кезеңде жаңартылған білім мазмұны көптеген өзгерістер әкелді, ең бастысы «Биология» пәні бағдарламасының көлемді мазмұны. Мақалада ақыл-ой картасы, кейс-стади, шығармашылық топтардың жұмысы, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды оқытуда пайдалану сияқты заманауи әдістерді қолдану мысалдары келтірілген. Қазіргі таңда бағдарламаның мазмұны өзгергендіктен, алға қойылған мақсатқа жету үшін бір оқыту әдісін қолдану жеткіліксіз болып саналады, сондықтан бұл мақалада бір сабақта оқытудың бірнеше әдісін қалай қолданатынын көрсете отырып, бұл тәжірибенің маңызды рөл атқаратынын және оқушылардың биологиядағы «қан жүйесі» тақырыптары бойынша білім сапасының оң динамикасын көрсететіндігі айқындалған.

DOI: 10.52301/1684-940X-2023-4-21-30

2023

Выпуск 4

In 2008 it is investigated helminthofauna of the grass snake Natrix natrix L. in territory of the Republic of Mordovia (Russia). 15 species of parasitic worms (from which 11 species concern to class Trematoda and 4 - to class Nematoda) are marked at a reptile. From adult stages the greatest extensiveness of an invasion Macrodera longicollis, Astiotrema monticelli, Leptophallus nigrovenosus, Telorchis assula (Trematoda) and Rhabdias fuscovenosus (Nematoda) differed. Among larval forms high extensiveness of an invasion was characteristic for larval stages Pharyngostomum cordatum and Alaria alata (Trematoda).The specific structure of helminths of grass snake from Republic of Mordovia is similar with parasite fauna of the snake from other regions of the Middle Volga region

10.52301/1684-940X-2023-4-8-14

2023

Выпуск 4

This article discusses the problem of halogen antagonism in soil and when they enter plants. Antagonism as one of the types of interaction of chemical elements in soil, including halogens, can lead to their deficiency or excess in plants. Antagonism is determined by the proximity of some properties of halogen anions, such as mobility of anions, solvation by the same number of water molecules, value of ionic radii, and can be a mechanism of their transport to plants. Halogens (fluorine, chlorine, bromine and iodine) are among the most important trace elements necessary for living organisms. This review allows us to assume with confidence that due to the significant difference in concentrations of chlorine and iodine (the latter is orders of magnitude lower), it is unlikely that iodine can compete with chlorine in a serious way under the natural conditions. Antagonism between chloride and bromide anions is more probable. In our opinion, it is possible in soils located in the zone of industrial enterprises whose emissions contain bromine, and soils contaminated with bromine compounds at the level of chlorine. Considering the relatively low content of bromine and iodine in soils, especially iodine, it is difficult to talk about their antagonism in soils and plants. As for fluorine, its content in soil compared with other halogens is maximum (about 200-500 mg/kg). It should be considered that fluorine differs from other halogens in a number of physicochemical properties and antagonism between them may be somewhat difficult.

DOI: 10.52301/1684-940X-2023-3-41-54

2023

Выпуск 3

Observations on the nesting biology of the Indian sparrow were conducted in Boka district of Tashkent region. 392 nesting pairs of birds were found in a colony formed on the wall of a ravine on the bank of a waste water canal. All processes in 12 nests were monitored in order to study the nesting biology of the Indian sparrow. Egg-laying of birds in the colony began on May 10 and continued until May 18. A total of 72 eggs were laid in reference nests. Hatching of chicks is completed by the second half of June. Both sexes fed 3, 8, and 10-day-old chicks 148, 183, and 189 times during the day, respectively. The average mass of 11-day-old young birds (n=11) was 22.96 g, with the beak length 6.58 mm, wing length 53.5 mm, tarsus length 19.77 mm and tail length 28.26 mm. It was observed that the chicks left the nest when they are 12-13 days old. By the end of the breeding season, 54 chicks had hatched from the reference nests.

DOI: 10.52301/1684-940X-2023-3-21-28

2023

Выпуск 3