Архив выпусков Архив статей
Архив статей
Журналы всех годов
Все номера выпусков
search Найти
БИОТЕХНИКА ВЫРАЩИВАНИЯ ЖИЗНЕСТОЙКОЙ МОЛОДИ МАРКАКОЛЬСКОГО ЛЕНКА ПРИ ИСКУССТВЕННОМ ВОСПРОИЗВОДСТВЕ
Аннотация
В статье представлены результаты выращивания жизнестойкого рыбопосадочного материала маркакольского ленка индустриальным методом с использованием различных биотехнических подходов при искусственном воспроизводстве. Исследования проводили на базе двух рыбоводных хозяйств ТОО «ГрандФиш» и ТОО «ШыгысУниверсал», которые функционируют в двух заливах Усть-Каменогорского водохранилища. По первой технологии (ТОО «ШыгысУниверсал») выращивание молоди проводили в проточных бассейнах в период с августа до октября, а затем выпускали в садки в Масьяновсом заливе. После зимовки биомасса молоди маркакольского ленка составила 3,2 г. По второй технологии (ТОО «ГрандФиш») выращивание молоди проводили в проточных бассейнах с августа месяца до апреля следующего года, т.е. зимовку проводили в условиях бассейнового содержания и биомасса молоди после зимовки составила в среднем 14,2 г. Потери рыбоводной продукции на этапе выхода из первой зимовки при выращивании молоди по первой технологии составили 62 %, а по второй 8%. Молодь маркакольского ленка, выращенная по технологии «первой зимовки в проточных бассейнах» более жизнестойкая и данная биотехнология рекомендована для рыбоводных хозяйств Восточного Казахстана. Исследование финансировалось Министерством экологии и природных ресурсов Республики Казахстан (Грант № BR10264205).
Автор
Л.Б. Кушникова
С.Ж. Асылбекова
Ж.Р. Кабдолов
А.У. Умиртаева
DOI
10.52301/1684-940X-2023-2-14-21
Ключевые слова
маркакольский ленок
искусственное воспроизводство
индустриальный метод
жизнестойкая молодь
темпы роста
Год
2023
Номер
Выпуск 2
Посмотреть статью Посмотреть журнал
САРАЛАНҒАН ТАПСЫРМАЛАР АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ БИОЛОГИЯ САБАҚТАРЫНДАҒЫ БАҚЫЛАУ ЖӘНЕ САЛЫСТЫРУ ДАҒДЫЛАРЫН ДАМЫТУ
Аннотация
Мақалада биология сабағында оқытудың дифференциалдық түрін қолдану, дифференциация деңгейінің технологиясы барлық оқушылардың танымдық қызығушылықтарын оятатынын, әр оқушының қабілеті мен күш жігерінің дамуы оқытушының әдістерді таңдауымен шектелмейтіндігі жайлы қарастырылады. Мақаланың нысаны - сараланған әдіс негізінде сабақ жүргізу процесі. Зерттеу жұмысының негізгі мақсаты, биология пәнінде саралап оқыту әдістерін қолдана отырып оқушылардың қажеттіліктері мен мүмкіндіктеріне қарай бейімделген тапсырма түрлерін қолдану. Саралап оқытудың негізгі принциптері және олардың биологияны оқытудағы рөлі сипатталған. Сараланған тапсырмалардың мысалдары келтірілген, мысалы, ғылыми жобалар, шағын топтық жұмыстар, жеке тапсырмалар, презентациялар т.б. Бұл жұмыста білім мен қабілет деңгейі әртүрлі оқушылар үшін саралап оқыту әдістерінің пайдасы да қарастырылады, сонымен қатар мұғалімдердің осы әдістерді қолдануда кездесетін қиындықтары сипатталады. Зерттеу нысаны ретінде Павлодар қаласы, «Химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі», 8-сынып оқушылары алынды.Биология пәнінде саралап оқыту әдістерін қолдана отырып оқушылардың қажеттіліктері мен мүмкіндіктеріне қарай бейімделген тапсырма түрлерін қолдану, бақылау және салыстыру дағдыларын дамыту, саралап оқытудың негізгі принциптері және олардың биологияны оқытудағы рөлі сипатталған.
Автор
Секен Аяулым Ерсолтанқызы
Габдулхаева Бакытжамал Бакустаровна
DOI
10.52301/1684-940X-2023-2-41-48
Ключевые слова
сараланған әдіс, биология, оқу процесі, ашық қол жетімділік, педагогикалық технологиялар.
Год
2023
Номер
Выпуск 2
Посмотреть статью Посмотреть журнал
ОҚЫТУДАҒЫ БИОЛОГИЯ САБАҚТАРЫНДА 7-8 СЫНЫП ҮШІН ФУНКЦИОНАЛДЫ ҚҰЗЫРЕТТІЛІКТІҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУДЫ ҚОЛДАНУ
Аннотация
Бұл мақалада бүгінгі таңда оқудағы құзыреттілікті арттыру заманауи білім беру жүйесіндегі оқыту сапасын жақсартуда үлкен орын алады. Функционалды құзыреттіліктің оқытудағы ахуалдың жоғары оқуда білім алушыларға тиімділігі баяндалады. Бірақ қазақ тіліндегі ақпараттардың және қолданысқа берілетін құралдардың тапшылығы бұл мақалаға арқау болады. Осыған байланысты бұл жұмыста биология сабақтарында құзыреттілікті дамыту үшін қолданылатын зерттеу әдістері және оған сәйкес тапсырмалар мысалы келтірілген. Еліміздегі педагогика саласындағы мұғалімдер және де орта мектеп оқушылары үшін құзыреттілікті арттырудың мәні зор. Сол үшін функционалды құзыреттілікті арттыру оқу барысындағы туындайтын мәселерді анықтап, оны жақсартуға мүмкіндік береді. Білім алушылардың мектепте алған білімдерін әр түрлі өмірлік дағдылануда қолдана білуі өте маңызды, оның ішінде биология пәнінен фунционалды құзыреттілікті дамыту оқушылардың білім сапасын жақсартуға зор мүмкіндік береді. Сондықтан бұл жұмыстың әсіресе орта білім беру мектебінің білім алушыларының білім сапасын арттыруда, және зерттеу нәтижелері, пайдалануға болатын құзыреттілік әдіс- тәсілдердің түрлері мен оларды қолдану аясының маңыздылы көрсетілген.
Автор
Ерболқызы.А
Байдалинова Б.А
Женисова А.И
DOI
10.52301/1684-940X-2023-1-47-56
Ключевые слова
функционалды құзыреттілік
сауаттылық
биологиялық дағды
білім
Год
2023
Номер
Выпуск 1
Посмотреть статью Посмотреть журнал
Современное состояние популяции большого баклана в пределах поймы реки Ертис Павлодарской области
Аннотация
Данная научно-исследовательская работа проведена по материалам научных исследований 2022 года. Исследования проводились в пойме реки Ертис в пределах Павлодарской области. Представлена физико-географическая характеристика Павлодарской области. По результатам научно-исследовательских подсчетов определен количественный состав популяции Большого баклана поймы реки Ертис. Описаны основные биологические показатели Большого баклана такие как длина и масса тела. Описана методика маршрутного учета популяции Большого баклана в пойме реки Ертис в пределах Павлодарской области. Целью настоящего исследования является определение численности бакланов поймы р. Ертис и методики их регулирования на территории особо охраняемой природной территории Павлодарской области. По итогам проведенных научно-исследовательских работ представлена методика подсчета Большого баклана и численность популяции баклана.
Автор
Кадолов Ж.Р.
Габдулин Е.С.
Ибраев Д.О.
Турсунханов К.М.
Смаилов Р.Е.
DOI
10.52301/1684-940X-2023-1-41-46
Ключевые слова
большой баклан
река
пойма
Год
2023
Номер
Выпуск 1
Посмотреть статью Посмотреть журнал
ИССЛЕДОВАНИЕ АНТИОКСИДАНТНОЙ АКТИВНОСТИ ПОДОРОЖНИКА БОЛЬШОГО (PLANTAGO MAJOR L.), ПРОИЗРАСТАЮЩЕГО В ПРИГОРОДЕ г. УРАЛЬСКА
Аннотация
Цель настоящего исследования состояла в оценке антиоксидантной активности экстрактов листьев и соцветий подорожника большого (Plantago major L.), произрастающего в пригороде г. Уральска. Исследована общая антиоксидантная и восстанавливающая способность экстрактов, их активность по удалению DPPH и NO-радикалов, а также способность разрушать пероксид водорода.
Автор
Джаманбалиева А.К.
Джусупова Р.А.
Акатьев Н.В.
DOI
10.52301/1684-940X-2023-1-23-33
Ключевые слова
Plantago major L.
антиоксидантная активность
антирадикальная активность
растительные экстракты
Год
2023
Номер
Выпуск 1
Посмотреть статью Посмотреть журнал
Practical application Tilia cordata
Аннотация
The northern regions of Kazakhstan, including the Pavlodar region, are distinguished by rich and diverse nature, combining floodplain, steppe and forest landscapes. More than 500 species of wild higher plants grow in our region, and many of them can be used as food. However, the problem of using regional wild plants for food has not yet been sufficiently studied. However, plants serve not only as a direct source of food, but also as technological raw materials for processing traditional food products to obtain original taste qualities and maximum benefit. With the help of wild plants, it is possible to solve many everyday problems – both at home and in the field conditions, not only without a food store, but also without a hardware store. In addition, plants can provide for lovers of artistic creativity such an amount of decorative materials that it is impossible to find in specialized stores. The novelty of the results obtained consists in identifying the possibilities of using dozens of common wild plants of the Pavlodar region for food purposes, and some species are offered as raw materials for cooking, as well as in food processing technologies for the first time. The practical significance of the results obtained will make it possible to use the data obtained by food technologists, tourism instructors and school leaders for guides, as well as all nature lovers who want to diversify their menu with unusual products from wild plants.
Автор
Тарсовская Н.Е.
Баймурзина Б.Ж.
Шакенева Д.К-К.
Суханова Н.В.
DOI
10.52301/1684-940X-2023-1-16-22
Ключевые слова
technology
wild plants
region
food
medicinal plants
method
Год
2023
Номер
Выпуск 1
Посмотреть статью Посмотреть журнал
IMPACT OF CLIMATE CHANGE ON WHEAT PRODUCTIVITY
Аннотация
This research evaluates interaction of genetically diverse genotypes with environment. It was found that in the second (2017) year of the field trial wheat accessions were exposed to stress but productivity was decreased. In the third year, results revealed that productivity of accessions was increased and stabilized. Based on results, and according to ecological plasticity, wheat accessions the № 1251 and 1125 demonstrated high plasticity (bi> 0,9). Concerning stability of productivity, accessions number 1006, 1136, and 1251 demonstrated Si2 = 0.21, Si2 = 0.46 and Si2 = 0.5, respectively, indicating that yield was stable but variability was low.
Автор
S.K. Meliev
Kh.S. Turakulov
T.A. Bozorov
F.A. Melikuziev
M.K. Asranova
S.S. Buzrukov
DOI
10.52301/1684-940X-2023-1-34-40
Ключевые слова
bread wheat, productivity, stability, ecologic plasticity, adaptation.
Год
2023
Номер
Выпуск 1
Посмотреть статью Посмотреть журнал
БИОЛОГИЯ САБАҚТАРЫНДА ОРТА БУЫН СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ЗЕРТТЕУ
Аннотация
Аңдатпа Бұл зерттеу жұмысы 2022 жылы Павлодар қаласындағы дарынды балаларға арналған Абай атындағы гимназияда жүргізілді. Биология сабағында оқушылардың функционалдық сауаттылығын бағалау үшін 6, 8, 9 сыныптардағы 67 оқушыдан сауалнама алынды. Сауалнама нәтижесінде барлық мектеп оқушылары мәтінмен жұмыс істеу кезінде негізгі кілтті сөздерді бөліп көрсетуде, тақырыптың негізгі идеясын табуда қиындықтарға тап болатыны анықталды. 9-сынып оқушыларының оқылатын материалды іс жүзінде игеруге, зерттеушілік дағдыларын дамытуға көбірек көңіл бөлгенді қалайтындары белгілі болды. Жоғарыда аталған қиындықтарды шешу үшін биология сабағында оқушыларға тақырыптың мазмұнын түсінуге, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыруға, өздік жұмыстарына көп көңіл бөлуге, ғылыми-зерттеу жұмыстарына тартуға бағытталған тапсырмалар ұсынылды. Бұл тапсырмаға келесі әдістерді қолдану арқылы қол жеткізілді: «кілт сөздерді таңдау», «реттелген ассоциация әдісі», « артық сөзді алып тастау», «кеңістіктік таңбалау әдісі» т.б. Сонымен қатар, 9-сынып оқушыларының практикалық жұмысты орындау кезінде объектіні зерттеу ретін тұжырымдау және қажетті ақпаратты өз бетінше жинау дағдылары қалыптасты.
Автор
Нурмаганбетова Гульсара Ануарбековна, «7М01551 Биология» мамандығы бойынша магистрант, Әлкей Марғұлан атындағы Павлодар педагогикалық университеті, Павлодар қ., Қазақстан, e-mail: gulsara.anuarbekovna@mail.ru. Кабиева Салтанат Жумабаевна, б.ғ.к, жаратылыстану жоғары мектеп қауымдастырылған профессоры, Әлкей Марғұлан атындағы Павлодар педагогикалық университеті, Павлодар қ., Қазақстан, e-mail: Dairbaevasg@mail.ru. Шамхиева Айсара Айткалиевна, аға оқытушы, Әлкей Марғұлан атындағы Павлодар педагогикалық университеті, Павлодар қ., Қазақстан, e-mail: muhanovaa@mail.ru Нурмаганбетова Гульсара Ануарбековна, магистрант, по специальности «7М01551 Биология» естественных наук, Павлодарский педагогический университет имени Әлкей Марғұлан, Павлодар, Казахстан, e-mail: gulsara.anuarbekovna@mail.ru. Кабиева Салтанат Жумабаевна, к.б.н., ассоциированный профессор Высшей школы Естествознания, Павлодарский педагогический университет имени Әлкей Марғұлан , г. Павлодар, Казахстан, e-mail: Dairbaevasg@mail.ru Шамхиева Айсара Айткалиевна, старший преподаватель, Павлодарский педагогический университет имени Әлкей Марғұлан, г. Павлодар, Казахстан, e-mail: muhanovaa@mail.ru Nurmaganbetova Gulsara Anuarbekovna, Master's student, specialty "7M01551 Biology" of Natural Sciences, Pavlodar Pedagogical University named after Alkey Margulan, Pavlodar, Kazakhstan, e-mail: gulsara.anuarbekovna@mail.ru . Kabieva Saltanat Zhumabaevna, PhD, Associate Professor of the Higher School of Natural Sciences, Pavlodar Pedagogical University named after Alkey Margulan, Pavlodar, Kazakhstan, e-mail: Dairbaevasg@mail.ru Shamhieva Aisara Aitkalievna, senior lecturer, Pavlodar Pedagogical University named after Alkey Margulan, Pavlodar, Kazakhstan, e-mail: muhanovaa@mail.ru
DOI
10.52301/1684-940X-2023-1-57-66
Ключевые слова
Түйінді сөздер: функционалдық сауаттылық, зерттеу жұмыстары, мәтіндік жұмыс, мәтіндегі түйін сөздер.
Год
2023
Номер
Выпуск 1
Посмотреть статью Посмотреть журнал
The effectiveness of the application of the "thematic map" method in biology lessons in secondary school
Аннотация
The article is devoted to the study of the application of the "Thematic map" method on the topic: The role of hormones in metabolism, growth and development of the body in the 8th grade biology lesson, as well as testing the effectiveness of this method. The lesson used additional information developed by the author in the form of a thematic map, which provides reliable knowledge that allows students to correctly complete tasks as follows: choosing the right concept, making judgments, filling in a table, a crossword puzzle. The thematic map provides information about the endocrine glands - thyroid, pituitary, pancreas, and adrenal glands, in the normal state and in the state of hyper and hypo function. The effectiveness of this lesson was determined by the results of the students' fulfillment of the criteria and assessment descriptors on this topic in two parallel classes.
Автор
I.D. Yesmagambetov, G.E. Asylbekova, S.Zh. Kabiyeva, B.B. Gabdulkhaeva, A.S. Kudabay
DOI
10.52301/1684-940X-2023-1-67-74
Ключевые слова
thematic map, hormones, growth and development, myxedema, gigantism, acromegaly, insulin, pituitary gland
Год
2023
Номер
Выпуск 1
Посмотреть статью Посмотреть журнал
ҚАЛАЛЫҚ ЖӘНЕ АУЫЛДЫҚ ЖЕРЛЕРДЕ ТҰРАТЫН ӘРТҮРЛІ СОМАТОТИПТІ ОҚУШЫ ҚЫЗДАРДЫҢ МОРФОФУНКЦИОНАЛДЫ ДАМУЫ
Аннотация
7-9 жас аралығындағы әртүрлі конституциялық типтегі ауылдық және қалалық қыздардың морфофункционалды дамуына зерттеу жүргізілді. Ауыл оқушыларының морфофункционалды көрсеткіштері төмен, алайда қалалық құрдастарымен салыстырғанда жұмысқа қабілеттілігі жоғары екендігі анықталды.
Автор
Төрехан Г.Ә., Мұқатаева Ж.М., Жакупов М.К.
DOI
10.52301/1684-940X-2023-1-8-15
Ключевые слова
соматотип, дененің жұмысқа қабілеттілігі, калиперометрия
Год
2023
Номер
Выпуск 1
Посмотреть статью Посмотреть журнал